Menu

22 I 2009 - czwartek

     Dnia 22 stycznia w 146. Rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego 1863 roku  w 18 batalionie Obrony Terytorialnej z Białegostoku odbył się marsz kondycyjny połączony z nawiedzeniem powstańczej mogiły na Górze Świętego Jana (210 m n.p.m) w Puszczy Knyszyńskiej. Trzy kompanie batalionu wraz żandarmami z białostockiej placówki przeszły leśnymi drogami i ścieżkami trasę 18 km z Królowego Mostu do miejscowości Supraśl. Przy powstańczej mogile na której zapalono znicze pamięci, inicjator przedsięwzięcia kapelan batalionu ks. kmdr por. Zbigniew Rećko, wygłosił krótkie słowo i przewodniczył modlitwie w intencji poległych oraz pomordowanych w walce o wolność Ojczyzny. Na zakończenie marszu na skraju miejscowości Supraśl został zorganizowany polowy obiad dla jego uczestników.

     W czerwcu 1863 roku, w czasie styczniowego zrywu, w Puszczy Knyszyńskiej w okolicach Królowego Mostu miały miejsce dwie duże potyczki z Moskalami. W pierwszej z nich w nierównej walce z carskimi żołnierzami zginęły 22 osoby z oddziału powstańczego pod dowództwem Edwarda Kiersnowskiego „Groma”. W drugiej, w pobliżu wsi Kołodno, pojmanych zostało 90 młodych mężczyzn, niektórzy z nich byli ranni. Przywieziono ich na Górę św. Jana i powieszono. Tam też znajduje się ich symboliczna mogiła.

19 II 2009 - czwartek

     W czwartek 19 lutego 2009 r. minęło dokładnie 90 lat, gdy w Białymstoku po latach zaborów nastała wolność. 19 lutego 1919 roku wieczorem na Rynku Kościuszki pojawili się wyczekiwani polscy żołnierze. Na domach wisiały jeszcze niemieckie szyldy, przez Lipową biegły szyny carskiej konki, gdy białostoczanie poczuli, że mieszkają już w innym mieście. Wolnym. Wieczorne godziny 19 lutego 1919 roku były pierwszym zwiastunem wolności po 123 latach niewoli…

     Dlaczego do Białegostoku wolność przyszła z opóźnieniem? Choć próbę jej odzyskania podjęto w listopadzie 1918 roku, to trzeba pamiętać, że Niemcy przegrali wojnę, ale na froncie zachodnim. Co jednak zrobić z ogromną armią zajmującą tereny od Morza Bałtyckiego po Czarne na froncie wsodnim? Czy wojsko niemieckie wracając do Rzeszy ma przejechać przez nowo wyzwolone państwo? Ten wariant był przez Polskę nie do przyjęcia. Do przyjęcia był zaś przejazd przez ziemie jeszcze niewyzwolone, linią kolejową wiodącą z Brześcia przez Białystok i Grajewo do Prus Wschodnich. Pertraktacje trwały długo. Dopiero 5 lutego 1919 r. podpisano umowę regulującą warunki odwrotu wojsk niemieckich z Białostocczyzny, co umożliwiło zajęcie tych ziem przez wojska polskie i administrację polską. Dnia 17 lutego 1919 roku zameldował się w mieście polski komendant miasta - pułkownik Stanisław Dziewulski,a dwa dni później białostoczanie wyszli na ulice, żeby powitać polskich żołnierzy.

     Główne rocznicowe obchody odzyskania przez Białystok niepodległości rozpoczęły się w czwartek 19.II o godz. 17.00 na cmentarzu wojskowym przy ul. 11 Listopada, gdzie odbył się apel poległych, który poprzedziło wystąpienie prezydenta miasta Tadeusza Truskolaskiego oraz modlitwa kapelanów: katolickiego - ks. kmdr por. Zbigniewa Rećko, prawosławnego - ks. ppłk Igora Siegienia i pastora Tomasza Wigłasza z duszpasterstwa ewangelicko-augsburskiego.

     Następne o godz. 18.00 w katedrze pw. Wniebowzięcia NMP Metropolita Białostocki Ks. Abp Edward Ozorowski przewodniczył koncelebrowanej dziękczynej Msze św., podczas której homilię wygłosił ks dr Tadeusz Kasabuła, wykładowca Historii Kościoła z Archidiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Białymstoku.

     Bezpośrednio po zakończeniu Eucharystii nastąpiła dalsza część obchodów rocznicowych przy położonym opodal katedry pomniku Marszałka Józefa Piłsudskiego. Żłożyło się na nią okolicznościowe wystąpienie ostatniego prezydenta RP na uchodźctwie, a zarazem honorowego obywatela Białegostoku Ryszarda Kaczorowskiego, odczytanie listów od Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i Prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska, złożenie wieńców oraz defilada pododdziałów z 18 batalionu Obrony Terytorialnej, Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej, Białostockiego Oddziału Prewencji Policji oraz Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej. Wszystkie wspomniane punkty uroczystości uświetniła gra orkiestry garnizonowej z Siedlec. Rocznicowy wieczór zkończył pokaz fajerwerków.

21 II 2009 - sobota

     Prawosławny krzyż poświęcono na białostockim cmentarzu miejskim. Stanął on przy tablicy upamiętniającej żołnierzy Armii Czerwonej poległych w czasie wyzwalania miasta w lipcu 1944 roku. Krzyż - który powstał z inicjatywy konsula generalnego Białorusi w Białymstoku, Michała Aleksiejczyka - ustawiono z prawej strony pamiątkowej tablicy, ufundowanej 25 lat temu przez mieszkańców miasta, a usytuowanej pośrodku kwatery poległych żołnierzy radzieckich. W sobotę 21 lutego krzyż poświęcili duchowni z ordynariatów wojskowych: prawosławnego - ks. ppłk Igor Siegień, katolickiego - ks. kmdr por. Zbigniew Rećko i ewangelicko-augsburskiego - pastor Tomasz Wigłasz. Wieńce i znicze pod pomnikiem złożyli weterani, przedstawiciele konsulatu oraz organizacji mniejszościowych: Białoruskiego  Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego i Rosyjskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego. W uroczystości uczestniczył również zastępca prezydenta Białegostoku, Aleksander Sosna. Jak mówił w krótkim okolicznościowym wystąpieniu konsul Aleksiejczyk, wcześniejsze starania o postawienie krzyża "w końcu" się ziściły i dzięki temu pochowani na tym cmentarzu żołnierze będą mogli spoczywać w pokoju.

14 III 2009 - sobota

      Biskup Polowy gen. dyw. prof. dr hab. Tadeusz Płoski przybył do parafii garnizonowej pw. św. Jerzego w Białymstoku aby udzielić sakramentu bierzmowania młodzieży z rodzin wojskowych.

     Ordynariusza Wojskowego powitali rodzice, którzy poprosili pasterza Kościoła Wojskowego o udzielenie sakramentu dojrzałości zebranej młodzieży.

      Witając Biskupa Polowego ks. kan. kmdr por. Zbigniew Rećko - proboszcz garnizonu Białystok przypomniał historię 90. lat duszpasterstwa w tym garnizonie. Nadmienił, że duszpasterstwo wojskowe  w tym mieście ma bogate tradycje rozpoczęte w 1927 r. przez ks. ppłk. Teofila Wdzięcznego - późniejszego kapelana II korpusu gen. Andersa. Po wojne w garnizonie Białystok pracowali jeszcze: ks. kpt. Władysław Badziak, ks. ppłk Wiktor Kłosowicz, ks. mjr Michał Łabiak, ks. ppłk Franciszek Wojtyło, który był ostatnim kapelanem w tym garnizonie, bowiem w 1952 r. władze wojskowe zlikwidowały parafię wojskową w Białumstoku. Po przywróceniu Ordynariatu Polowego WP w 1991 r. w garnizonie Białystok posługę kapelańską pełnili: ks. kmdr por. Marian Wydra, ks. ppłk Tadeusz Pałuska. Z Białymstokiem związany był również błogosławiony ks. Michał Sopoćko - kapelan wojskowy w okresie międzywojennym i spowiednik św. siostry Faustyny Kowalskiej.

     Sakrament dojrzałości chrześcijańskiej przyjęła grupa 18 młodych z rodzin wojskowych.

     Na zakończenie Eucharystii Biskup Polowy odznaczył Pana Organistę Stanisława Markowicza medalem za zasługi dla obronności Ojczyzny, a także złożył życzenia imieninowe Księdzu Proboszczowi, który we wtorek 17.III. będzie obchodził swoje imieninowe święto.

     W uroczystości uczestniczyli: płk Artur Ryczywolski - z-ca Szefa WSzW w Białymstoku, płk Leszek Czech - z-ca komendanta Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej, płk Krzysztof Rogacz - komendant WKU, ppłk Zbigniew Kruczkow - dowódca 18. batalionu Obrony Terytorialnej, podinspektor Wojciech Rutkowski - z-ca komendanta wojewódzkiego Policji, kapelani przeszkoleni na czas „W” z Archidiecezji Białostockiej, poczty sztandarowe Podlaskiego Oddziału SG i 18. batalionu Obrony Terytorialnej.

3 IV 2009 - piątek

     Po raz kolejny w piątek poprzedzający Wielki Tydzień mieszkańcy Białegostoku zgromadzili się na Drodze Krzyżowej ulicami miasta. Tłumy wiernych podążały wieczorem 4 kwietnia za drewnianym krzyżem główną ulicą grodu nad Białą.

     W tym roku wyjątkowo uroczystości rozpoczęły się przy zbiegu ulic Sienkiewicza i Lipowej, a zakończyły przed kościołem św. Rocha. Półtoragodzinnemu nabożeństwu przewodniczył ks. Abp Metropolita Edward Ozorowski. Obecny był także ks. Abp Senior Stanisław Szymecki, kapłani, przedstawiciele Seminarium Duchownego, władz miasta, ruchów i stowarzyszeń oraz kilka tysięcy wiernych. Uczestnikom sprzyjała wyjątkowo dobra pogoda.

     Rozważania przy poszczególnych stacjach przygotował w tym roku ks. dr Wojciech Michniewicz - biblista. Za całość nabożeństwa odpowiedzialna była Rada Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich Archidiecezji Białostockiej. W czasie przemarszu krzyż nieśli kolejarze. Obok nich kroczyli z pochodniami żołnierze z 18 batalionu OT oraz harcerze pełniący służbę światła. Jak co roku nad bezpieczeństwem uroczystości czuwali policjanci.

     Tradycyjnie modlitwy zakończono przy parafii św. Rocha. Ks. Arcybiskup Metropolita podziękował w tym miejscu wszystkim za przygotowanie nabożeństwa i wspólne w nim uczestnictwo. Jednocześnie wezwał do rewizji swego życia w perspektywie zbliżających się świąt, do zakończenia sporów i do pracy nad uświęceniem życia osobistego i rodzinnego.

24 IV 2009 - piątek

W piątek 24.IV garnizonowa wspólnota parafialna w Białymstoku przeżywała dzień swego patrona - św. Jerzego. Odpustowe  uroczystości rozpoczęły się w kościele garnizonowym o godz. 17.00 Mszą św. sprawowaną pod przewodnictwem Dziekana Warszawskiego Dekanatu Wojskowego ks. prałata płk Jana Domiana, który z tej okazji wygłosił również okolicznościową homilię. Oprócz niego w prezbiterium wojskowej świątyni zasiedli zaproszeni kapłani z Archidiecezji Białostockiej, w tym książa kapelani rezerwy przeszkoleni na czas „W”, a także pastor Tomasza Wigłasz z Ordynariatu Ewangelicko-Augsburskiego oraz ks. ppłk Igor Siegień z Ordynariatu Prawosławnego. Przed ołtarzem stanęły poczty sztandarowe 18 batalionu Obrony Terytorialnej oraz Straży Ochrony Kolei, a także liczne grono parafian i sympatyków białostockiej, garnizonowej świątyni na czele z komendantem białostockiego WKU ppłk Krzysztofem Rogaczem oraz dowódcą 18 bOT ppłk Zbigniewem Kruczkowem. Nieobecnego dowódcę garnizonu reprezentował mjr Jacek Kołcz z Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego. Nie zabrakło również bratnich służb mundurowych, które reprezentowali m.in. zastępca komendanta Podlaskiego Oddziału SG płk Zdzisław Łukowicz, komendant miejski Państwowej Straży Pożarnej st. bryg. Jan Popławski oraz przedstawiciele Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Celnej i Straży Ochrony Kolei.

Na zakończenie odpustowej Mszy św. ksiądz prałat Domian poświęcił obraz olejny błogosławionego ks. Michała Sopoćki, który wraz z relikwiami błogosławionego znajdzie swe miejsce w białostockiej świątyni na ścianie obok ołtarza Jezusa Miłosiernego.

Po zakończonej Eucharystii na placu przed świątynią rozpoczął się festyn parafialny „Świętojerskie Igraszki AD 2009”, którego główną atrakcją był pokaz sprzętu 18 bOT, placówki ŻW, SG i Straży Pożarnej a także wojskowa grochówka, bigos oraz inne smakołyki kulinarne. Nie zabrakło także atrakcji w postaci pokazu sprawności żołnierzy plutonu rozpoznawczego 18 bOT, obsługi 32-metrowej drabiny strażackiej, a także pokazu młodzieżowej grupy tanecznej Break Dance. Najmłodsi uczestnicy odpustowego spotkania mogli pod okiem instruktorów wyplatać kolorowe baloniki oraz wziąć udział w malowaniu twarzy i układaniu fantazyjnych fryzur. Pobyt na festynie umilała muzyka na żywo w wykonaniu białostockiego zespołu „Silvers”.

W ramach obchodów święta patronalnego w środę 22.IV w oparciu o bazę szkoleniową 18 bOT w Zielonej pod Białymstokiem zostały zorganizowane zawody strzeleckie z broni krótkiej „O tarczę św. Jerzego” dla kady tej jednostki, a także przedstawicieli Wojskowej Komendy Uzupełnień i Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego. Pierwsze miejsce i trofeum ufundowane przez kapelana garnizonu z liczbą 58 punktów na sześć oddanych strzałów zdobył kpt. Tomasz Tomczuk z 18 bOT.

3 V 2009 - niedziela

         Obchody Święta 3 Maja 2009 rozpoczęły się w Katedrze Mszą św. w intencji Ojczyzny. Modlitwom przewodniczył ks. abp. Stanisław Szymecki, a słowo do wiernych wygłosił proboszcz Garnizonu Białystok ks. kmdr por. Zbigniew Rećko. Kaznodzieja w przystępny sposób przedstawił zarys historyczny święta oraz wskazał na dzisiejsze zagrożenia, które mogą mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie państwa i rodziny.Na zakończenie ks. abp Senior nawiązał do niedzieli Dobrego Pasterza i potrzeby modlitwy o dobrych przewodników duchowych i ludzi odpowiedzialnych. Modlitwy zakończono odśpiewaniem pieśni "Boże, coś Polskę".

         Z racji na trwające remonty placu przy pomniku Marszałka Piłsudskiego Komitet Honorowy postanowił tegoroczne uroczystości przenieść pod obelisk 3 Maja znajdujący się w Parku Zwierzynieckim. Od 1921 roku znajdował się tam pomnik oraz trzy dęby i 11 drzew lipowych. Po II wojnie światowej władze prosowieckie starały się zatrzeć wszystkie symbole niepodległości. Zniszczono pomnik, a drzewa zostawiono bez opieki. Dopiero w roku 2007 z inicjatywy Społecznego Komitetu Opieki nad Pomnikiem i z pomocą władz miasta ufundowano obelisk upamiętniający rocznicę Konstytucji 3 Maja.  Honorowy patronat nad tą inicjatywą objął Ryszard Kaczorowski, były prezydent Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie.

         Po uroczystej celebrze z białostockiej Katedry wyruszył pochód z orkiestrą, reprezentacją władz samorządowych i miejskich, harcerzami, pocztami sztandarowymi, przedstawicielami wojska, służb mundurowych i mieszkańcami Białegostoku. Pod obeliskiem uroczyście zaciągnięto warty wojskowe oraz wygłoszono okolicznościowe przemówienia.

17 VII 2009 - piątek

     W piątek 17.VII Podlascy Policjanci obchodzili swoje święto. W tym roku uroczystości miały wyjątkowy charakter - Polska Policja istnieje już 90 lat. Na Rynku Kościuszki przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego w Białymstoku w obecności zaproszonych gości funkcjonariusze odebrali odznaczenia i akty nominacji na wyższe stopnie policyjne. W województwie podlaskim są 3 komendy miejskie i 11 komend powiatowych Policji, w których służbę pełni blisko 3100 policjantów i 941 pracowników cywilnych. Z okazji Święta Policji nominacje na wyższe stopnie otrzymało 825 policjantów (w tym 60 oficerów, 320 aspirantów i 445 podoficerów). 26 mundurowych otrzymało Odznakę Zasłużonego Policjanta. Odznaczenia i awanse wręczyli Zastępca Komendanta Głównego Policji nadinspektor Kazimierz Szwajcowski, Komendant Wojewódzki Policji w Białymstoku inspektor Igor Parfieniuk, Wojewoda Podlaski Maciej Żywno oraz Marszałek Województwa Podlaskiego Jarosław Dworzański.

     Wcześniej w prawosławnej Katedrze św. Mikołaja i katolickiej Katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny odbyły się nabożeństwa dziękczynne. W Bazylice Katedralnej Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył Ks. Abp Stanisław Szymecki, zaś okolicznościowe kazanie wygłosił ks. kan. Leon Grygorczyk - kapelan Wojewódzki Policji. Wśród koncelebrujących księży kapelanów Policji był również kapelan - proboszcz białostockiego garnizonu WP ks. kmdr por. Zbigniew Rećko.

     Pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego złożone zostały kwiaty. Obchody Święta Policji uświetniła Kompania Reprezentacyjna Policji oraz pokaz musztry paradnej Orkiestry Reprezentacyjnej. Jednym z awansowanych był białostocki aktor Andrzej Beja - Zaborski, który otrzymał honorowy stopień nadkomisarza policji za pokazywanie humorem, satyrą i dowcipem pracy policjantów w Królowym Moście w serii filmów "U Pana Boga w..." 

15 VIII 2009 - sobota

     15 sierpnia, w Święto Wojska Polskiego, w Białymstoku odbyły się uroczystości upamiętniające zwycięstwo polskiego oręża z 1920 roku. O godz. 11.00, uroczysta msza święta w intencji ojczyzny i jej sił zbrojnych odbyła się w Bazylice Archikatedralnej pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Przewodniczył jej Metropolita Białostocki ks. abp. prof. Edward Ozorowski. Płomienne kazanie wygłosił proboszcz ganizonu ks. kmdr por. Zbigniew Rećko.

     Następnie około godz. 12.30, przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego rozpoczęły się główne uroczystości, w których wzięli udział Wojewoda Podlaski Maciej Żywno, Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski, Wicemarszałek Województwa Podlaskiego Bogusław Dębski, Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego płk Roman Alijewicz, Dowódca 18 Pułku Rozpoznawczego płk Piotr Oleszczak, a także podlascy parlamentarzyści, przedstawiciele duchowieństwa, służb mundurowych, samorządowcy i licznie przybyli mieszkańcy Białegostoku.

     Obchody święta przebiegajace według ceremoniału wojskowego zakończyła defilada pododdziałów 18 Pułku Rozpoznawczego. Wcześniej miał miejsce apel poległych z honorową salwą na cześć wszystkich polskich żołnierzy, którzy polegli w obronie ojczyzny  oraz złożenie wieńców i kwiatów pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego. Po uroczystościach wszyscy chętni mogli skosztować prawdziwej wojskowej grochówki.

     Dzień póżniej, w niedzielę 16 sierpnia, na ul. gen. Maczka, przy pomniku ofiar wojny polsko-bolszewickiej w Białymstoku odbyła się polowa Msza św. w intencji ofiar tej wojny. Koncelebrze kapłanów przewodniczył ks. abp Stanisław Szymecki, a Słowo Boże do zebranych wygłosił ks. kmdr por. Zbigniew Rećko. Po mszy, uczestnicy na czele z prezydentem miasta i wojewodą podlaskim złożyli pod pomnikiem pamiątkowe wieńce i wiązanki kwiatów.

1 IX 2009 - wtorek

     1 września br. minęło 70 lat od ataku hitlerowskich Niemiec na Polskę, zapoczątkowującego II wojnę światową. Białostockie obchody tej rocznicy rozpoczęły się od porannej Liturgii Świętej w Katedrze Prawosławnej p.w. św. Mikołaja, którą celebrował arcybiskup Jakub, prawosławny ordynariusz diecezji białostocko-gdańskiej.

     W samo południe na minutę włączono syreny alarmowe, natomiast przed Muzeum Wojska Polskiego od 12.30 można było obejrzeć wystawę plenerową "Kampania Wrześniowa 1939 w północno - wschodniej Polsce".

     Główne uroczystości w ramach obchodów miały miejsce na cmentarzu wojennym przy ul. 11 Listopada w Parku Zwierzynieckim. O godz. 17.00 odprawiona została polowa Msza Święta koncelebrowana pod przewodnictwem Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Stanisława Szymeckiego. W jej trakcie kazanie wygłosił ks. kmdr por. Zbigniew Rećko, proboszcz Garnizonu Białystok. Następnie odbyła się ceremonia złożenia wieńców, którą poprzedził apel poległych oraz okolicznościowe wystąpienia przedstawicieli władz województwa.

     Obchody zwieńczył koncert na Rynku Kościuszki. W repertuarze pieśni patriotycznych zaprezentowały się Chór i Orkiestra Filharmonii Podlaskiej pod dyrekcją Marcina Nałęcz-Niesiołowskiego. Program wypełniły takie pieśni, jak choćby „Ułani, ułani”, Dnia pierwszego września” czy „Armio Krajowa”, jak również tematycznie związane z rocznicą poezje - m.in. K. K. Baczyńskiego, K. I. Gałczyńskiego, W. Broniewskiego.

10 IX 2009 - czwartek

     IX Międzynarodowy Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru odbywał się pod hasłem "Sybirak - tułacz - żołnierz" i miał szczególnie upamiętniać tych zesłańców, którzy po przeżyciach "Golgoty Wschodu" trafili do Wojska Polskiego i na wielu frontach II wojny św. walczyli o wolną Polskę. To nawiązanie do przypadającej w tym roku 70. rocznicy wybuchu tej wojny i sowieckiej napaści na Polskę.

     W środę 9 września 2009 r. na zaproszenie Prezydenta Miasta Białegostoku dr hab. Tadeusza Truskolawskiego oraz Prezesa Zarządu Głównego Związku Sybiraków Tadeusza Chwiedzia w IX Międzynarodowym Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru po raz dziewiąty uczestniczyli żołnierze Wojska Polskiego. W uroczystościach tych Szefa Sztabu Generalnego WP Pana Generała Franciszka Gągora reprezentował Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Białymstoku płk Roman Alijewicz.

     Pierwsza część uroczystości tego dnia odbyła się w dolnej części kościoła p.w. Ducha Świętego w Białymstoku. W obchodach wzięli udział: Przewodniczący Komitetu IX Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru, Doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Pan Jacek Sasin, Doradca Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – Pan Waldemar Strzałkowski, Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych – Pan Janusz Krupski, posłowie i senatorowie ziemi podlaskiej.

     Uroczystości rozpoczęły się Hymnem Sybiraka, który a capella wykonał ppłk Jerzy Abramowicz z Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Białymstoku. Prof. Krzysztof Filipow wygłosił okolicznościowy referat na temat„ Agresja Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 roku”.

     Następnie uczestnicy uroczystości obejrzeli inscenizację w wykonaniu uczniów Zespołu Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa z Białegostoku oraz występ chóru „ Czerwone Maki” z Mińska, zwiedzili też nową ekspozycję „ Sybirak –Tułacz – Żołnierz”, przygotowaną przez Muzeum Wojska w Białymstoku oraz Komisję Historyczną Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Białymstoku.

     W drugiej części w Pałacyku Gościnnym Branickich przy ul. Kilińskiego w Białymstoku zostały wręczone odznaczenia "Pro Memoria", Złote Medale Opiekuna Pamięci Miejsc Narodowej oraz Honorowe Odznaki Związku Sybiraków. Wśród osób odznaczonych Medalem "Pro Memoria" był ks. kmdr. por. Zbigniew Rećko Kapelan Garnizonu Białystok. Ppłk Krzysztof Rogacz Komendant WKU w Białymstoku otrzymał Honorową Odznakę Związku Sybiraków.

     Uroczystości w czwartek 10 września 2009 r. rozpoczęła Liturgia Świętą w Katedrze prawosławnej pw. św. Mikołaja w Białymstoku koncelebrowana przez Ordynariusza prawosławnej diecezji białostocko - gdańskiej J.E. abp. Jakuba.
     Marsz wyruszył spod Pomnika Katyńskiego do kościoła pw. Ducha Świętego ulicami: Świętojańską, Warszawską, Piastowską. Mszę Św. odprawił Metropolita Białostocki ks. abp. Prof. Edward Ozorowski. Homilię wygłosił ks. kmdr. por. Zbigniew Rećko Kapelan Garnizonu Białystok.

     Po mszy przy Pomniku Grobu Nieznanego Sybiraka odbyły się główne uroczystości. Hymn Związku Sybiraków zaśpiewał ppłk Jerzy Abramowicz. Tłumy zebranych pobłogosławili metropolita białostocki abp Edward Ozorowski oraz ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej abp Jakub.

     Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź podkreślał, że znaczna część społeczeństwa ciągle nie wie, co wydarzyło się 17 września 1939 roku. Przypominał, że w PRL wiedza o napaści ZSRR na Polskę, jak i mordzie katyńskim polskich oficerów była tematem zakazanym. Do młodzieży zaapelował, by prawdę historyczną "znała i o niej pamiętała".
     Odkreślał też znaczenie przebaczenia i zgody w budowaniu stosunków z sąsiednimi krajami. - Przebaczenie, pojednanie i zgoda niech stanowią główne przesłanki, na których młode pokolenia będą budować stosunki społeczne, gospodarcze i polityczne z sąsiadami - dodał Chwiedź. - Słowo Sybir oznacza w Polsce zdradę, cierpienie i ból - mówił przy pomniku szef Kancelarii Prezydenta RP Władysław Stasiak. Podkreślał, że "każdy z Sybiraków jest dla społeczeństwa nieocenionym skarbem", szczególnie dla najmłodszych. "To państwo właśnie pomagają nam budować współczesną Polskę. Bez prawdy, bez świadomości swojej przeszłości, bez wytrwałości, jaka jest państwa udziałem, nigdy nowoczesnej Polski nie zbudujemy" - mówił prezydencki minister.
     Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski powiedział, że "naszym obowiązkiem jest pamięć". Jak mówił, pamięć o polskim Sybirze pokazuje, do czego może prowadzić nienawiść. - Żywa pamięć zobowiązuje nas do wyrzeczenia się zemsty, do budowania przyszłości wolnej od wrogości, w której niemożliwe będzie powtórzenie zbrodni, w jakie obfitował XX wiek - dodał.

     Po okolicznościowych wystąpieniach apel poległych poprowadził kpt. Piotr Pieczur zakończony salwą honorową w wykonaniu kompanii honorowej 18 pułku rozpoznawczego.

     Zebrani złożyli kwiaty i zapalili znicze.

13 IX 2009 - niedziela

     W niedzielę 13 września br. mieszkańcy Białegostoku wspominali obrońców swego miasta z września 1939 r., którzy stawili wówczas czoła przeważającym siłom niemieckich najeźdźców. Obchody 70. rocznicy tamtych wydarzeń rozpoczęły się o godz. 11.00 Mszą świętą w kościele p.w. Zmartwychwstania Pańskiego celebrowaną pod przewodnictwem Metropolity Białostockiego ks. abp. Edwarda Ozorowskiego. W jej trakcie okolicznościową homilię wygłosił kapelan białostockiego garnizonu ks. kmdr. por. Zbigniew Rećko, zaś oprawę muzyczną litugrii zapewnił Chór Wojewódzkiej Komendy Policji z Białegostoku.

     Po zakończeniu Eucharystii jej uczestnicy przeszli pod odnowiony Pomnik Obrońców Białegostoku usytułowany na Wysokim Stoczku opodal Alei Jana Pawła II.  Wspomniany pomnik stoi w miejscu, gdzie w godzinach przedpołudniowych dnia 15 wrześniu 1939 roku żołnierze 42. Pułku Piechoty odparli cztery ataki Niemców, nim polskie oddziały opuściły Białystok ewakuująć się na wschód.  

     Uroczystości pod pomnikiem rozpoczęło wystawienie warty honorowej przez żołnierzy 18 Pułku Rozpoznawczego. Następnie ks. abp Edward Ozorowski dokonał poświęcenia pomnika po jego niedawnej rekonstrukcji. Okolicznościową modlitwę z tej okazji odmówił również pastor Tomasz Wigłasz z Ewangelickiego Duszpasterstwa Wojskowego. W dalszej kolejności po wystąpieniu wiceprezydenta Białegostoku Pana Adama Polińskiego złożono wieńce i wiązanki kwiatów, zaś białostoccy harcerze zapalili znicze pamięci. Oprawę muzyczną uroczystości wykonała Orkiestra Miejska pod dyrekcją Franciszka Mocarskiego.

     Pomnik „Reduta Września 1939” autorstwa prof. Jerzego Grygorczuka i nieżyjącego już Antoniego Maleckiego, zrealizowany w latach 70 - tych ma już trzecią odsłonę. Obecna wersja została wzbogacona w nowe elementy. Główna konstrukcja pomniku - betonowe drzewa została naprawiona, a na koronach drzew i na historycznych fundamentach reduty dodano elementy przypominające warstwy lodowej kry piętrzącej się w kierunku zachodnim, skąd atakowali Niemcy. Z prawej strony pomnika powstała ściana z napisem: "Obrońcom miasta, wrzesień 1939, społeczeństwo".

28 IX 2009 - poniedziałek

     W dniach od 26 do 28.IX w Białymstoku odbywał się III Archidiecezjalny Kongres Miłosierdzia Bożego. Jego ostatnim wydarzeniem, w poniedzałek 28.IX, była uroczysta Msza św. sprawowana w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Białymstoku w I rocznicę beatyfikacji bł. ks. Michała Sopoćki. Mszę poprzedziła procesja z relikwiami błogosławionego z kaplicy Sióstr Jezusa Miłosiernego przy ul. Poleskiej (gdzie zmarł bł. Michał) do miejsca celebry.

     Dziękczynnej, rocznicowej Eucharystii przewodniczył ks. abp Edward Ozorowski, Metropolita Białostocki. Kazanie wygłosił Biskup Polowy WP gen. dyw. Tadeusz Płoski, który z tej okazji przybył z wizytą do białostockiego garnizonu. Kaznodzieja odniósł się do powszechnie nieznanego, wojskowego życiorysu ks. kapelana, kapitana Michała Sopoćki z czasów warszawskich i wileńskich. Przypomniał między innymi zasługi obecnego błogosławionego dla świątyni na warszawskim Marymoncie. Następnie kaznodzieja, odnosząc się do doktryny głoszonej przez błogosławionego który "nie szukał rozwiązań pozornych" przypomniał prawdę, iż "miłosierdzie jest przymiotem powszechnym, nieograniczonym, dostępnym dla wszystkich [...] jest dostępne szczególnie dla grzeszników". Oboje, i bł. Michał i św. Faustyna. "autentyczność głoszonej prawdy, na co zwrócił uwagę bp. Tadeusz, potwierdzili swoim życiem". I chociaż "oni siali, ale to Pan wyznaczył czas żniw" to jednak, "przez nich Bóg zapoczątkował swoje dzieło" - mówił kaznodzieja.

     W rocznicowej Mszy św. uczestniczyli przedstawiciele białostockiego Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, Wojskowej Komendy Uzupełnień, Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej oraz poczty sztandarowe 18 Pułku Rozpoznawczego i Podlaskiego Odziału SG.

9 X 2009 - piątek

     W piątek 9.X przy pomniku Bohaterów Ziemi Białostockiej odsłonięto tablicę ku czci żołnierzy I i II Armii Wojska Polskiego. Uroczystość była związana z 66-tą rocznicą bitwy pod Lenino.  Odsłonięcia  dokonał Prezes Zarządu Maurycy Birula w asyście ppłk WP Jerzego Abramowicza i mjr SG Józefa Puczyńskiego. Nowa tablica została poświęcona przez kapelanów Garnizonu Białystok: katolickiego - ks. kmdr por. Zbigniew Rećko i ewangelicko-augsburskiego pastora por. rez. Tomasza Wigłasza oraz prawosławnego dziekana SG ks. płk Aleksego Wojciuka.

     Pomnik Bohaterów Ziemi Białostockiej mieści się na Placu Uniwersyteckim. Powstał 34 lata temu. Na odsłoniętej nieopodal tablicy pamiątkowej znajduje się kilka nazw miejscowości, gdzie w czasie wojny ginęli mieszkańcy naszego regionu: Lenino, Warszawa, Berlin, Nysa, Mielnik i Drezno.

10 X 2009 - sobota

     W sobotę 10.X w Białymstoku odbyłysię się uroczystości związane z jubileuszem 90-lecia powstania Związku Inwalidów Wojennych RP. Organizacja powstała po pierwszej wojnie światowej w 1919roku. Chodziło o zrzeszenie wszystkich żołnierzy, którzy ucierpieli podczas działań wojennych. Od początku organizacja zajmowała się także wdowami i sierotami po poległych żołnierzach. Związek miał dwie przerwy w funkcjonowaniu. Pierwsza w 1940 roku - kiedy ich działalność musiała zejść do podziemia, potem w 1950 roku związek z inspiracji władz politycznych zlikwidowano. Reaktywowano go dopiero po sześciu latach i od tamtej pory działa nieprzerwanie.

     Białostockie uroczystości jubileuszowe rozpoczęły się porannym nabożeństwem w cerkwi pod wezwaniem Świętego Mikołaja oraz mszą świętą w Białostockiej Katedrze. Przewodniczył jej oraz homilię wygłosił ks. kmdr por. Zbigniew Rećko, kapelan Garnizonu Białystok.Po zakończeniu Eucharystii uczestnicy obchodów w asyście wojskowej złożyli kwiaty pod pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Dalsza część rocznicowych uroczystości odbyła się w białostockiej siedzibie Urzędu Marszałkowskiego.

7 XI 2009 - piątek

     W piątek, 6.XI, o godz. 13.00 na lotnisku Krywlany w Białymstoku została odprawiona pożegnalna msza św. w intencji funkcjonariuszy Straży Granicznej, którzy zginęli w sobotę, 31.X, w katastrofie śmigłowca w czasie lotu patrolowego nad wschodnią granicą.

     Uroczystości odbyły się w hangarzeAeroklubu Białostockiego, w którym stacjonował śmigłowiec Straży Granicznej. Wystawiono tam trumny z ciałami ofiar wypadku: Andrzeja Żukowskiego – miał 49 lat, żonaty, zostawił troje dzieci; Bartłomieja Bartnickiego - lat 35, żonaty, osierocił dwie córki, Marcina Bezubika – zginął w wieku 34 lat, zostawiając żonę i dwoje dzieci.

     Żałobnej celebrze przewodniczył Biskup Polowy WP gen. dyw. prof. Tadeusz Płoski. Wraz z nim mszę św. koncelebrował arcybiskup senior Stanisław Szymecki, ks. kmdr por. Zbigniew Rećko - proboszcz Garnizonu Białystok, grono kapelanów Straży Granicznej oraz duchowni archidiecezji białostockiej.

     W homilii bp Płoski starał się dodać otuchy pogrążonym w żałobie i smutku rodzinom: „Chrześcijaństwo ukazuje inny wymiar zmagań człowieka z losem. Życie można porównać do lotu przez ocean do ziemi obiecanej. Podczas tej wyprawy grożą różne niebezpieczeństwa ze strony przyrody, złych ludzi, śmiertelnych chorób, katastrof samochodowych, lotniczych, czy kolejowych… Niejeden raz krucha szalupa ludzkiego życia ulega rozbiciu. Lot zostaje przerwany. I właśnie wtedy Bóg wyciąga swoją rękę oferując wieczne zbawienie. Niech ten promyk nadziei rozproszy mroki naszych serc”.

     Biskup Polowy podziękował wszystkim, którzy w minionych dniach okazywali rodzinie zmarłych funkcjonariuszy wsparcie i wyrazy solidarności. – „Chrystus pragnie abyśmy pełnili dzieła sprawiedliwości i miłosierdzia, przychodzili z pomocą potrzebującym, pochylali się nad potrzebującymi, byśmy pocieszali smutnych, byśmy ocierali łzy płaczącym” – powiedział.

     W liturgii, oprócz rodziny i przyjaciół tragicznie zmarłych, uczestniczyli licznie przybyli z całej Polski funkcjonariusze Straży Granicznej. Słowo pożegnalne wygłosił Komendant Główny SG ppłk SG Leszek Elas, Wojewoda Podlaski Maciej Żywno oraz Dyrektor Biura Lotnictwa SG ppłk SG Leszek Krok.

     Śp. por. SG Andrzej Żukowski, śp. chor. sztab. SG Bartłomiej Bartnicki i śp. chor. SG Marcin Bezubik zostali pośmiertnie odznaczeni przez Prezydenta RP Srebrnymi Krzyżami Zasługi, które w imieniu Lecha Kaczyńskiego przekazał Tomasz Grudzińskiz Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

     Tragicznie zmarli funkcjonariusze decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Admionistracji zostali także mianowani na wyższe stopnie i odznaczeni Złotymi Medalami za zasługi dla Straży Granicznej, które przekazał Podsekretarz Stanu w MSWiA Adam Rapacki.

     Nuncjusz Apostolski w Polsce Abp Józef Kowalczyk przesłał list kondolencyjny. – „Jesteśmy ludźmi wiary i wiemy, że tu na ziemi nie mamy wiecznego mieszkania, jesteśmy tylko w drodze. Życie ziemskie ma swój kres. Z każdym odejściem naszych Najbliższych wchodzimy głębiej w tajemnicę życia, śmierci i zmartwychwstania” - napisał.

     Po zakończeniu pożegnalnej mszy św. odbyły się dwie z trzech ceremonii pogrzebowych. Szczątki śp. por. SG Andrzeja Żukowskiego zostały złożone na cmentarzu św. Rocha w Białymstoku, gdzie żałobnym obrzędom przewodniczył Biskup Polowy WP, zaś ciało śp. chor. SG Marcina Bezubika na cmentarzu w Starosielach pod modlitewnym przewodem ks. abp Stanisława Szymeckiego.

     Natomiast w sobotę, 7.XI, o godz. 10.00 w parafialnej świątyni w Turośni Kościelnej została odprawiona pogrzebowa Msza św. śp. chor. sztab. SG Bartłomieja Bartnickiego. Przewodniczył jej miejscowy proboszcz ks. Andrzej Rogoziński w asyście czterech kapelanów Ordynariatu Polowego WP. Po zakończeniu Eucharystii kondukt pogrzebowy przeszedł na miejscowy cmentarz parafialny, gdzie doczesne szczątki śp. Bartłomieja Bartnickiego złożono w grobie.

11 XI 2009 - środa

     W środę 11 listopada br., w Święto Niepodległości, w Archikatedrze Białostockiej, Arcybiskup Edward Ozorowski, Metropolita Białostocki przewodniczył uroczystej Mszy św. odprawionej w intencji Ojczyzny.

     Uczestniczyli w niej Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Barbara Kudrycka, Wojewoda Podlaski Maciej Żywno, Marszałek Województwa Podlaskiego Jarosław Dworzański, Prezydent Miasta Białegostoku Tadeusz Truskolaski, parlamentarzyści Ziemi Białostockiej, dowódcy wojska, Straży Granicznej, policji, Straży Pożarnej  wraz z podległymi im służbami mundurowymi, kombatanci, harcerze oraz liczni mieszkańcy miasta.

     Główną nawę katedry wypełniły liczne poczty sztandarowe kombatantów, szkół, instytucji i zakładów pracy.

     Okolicznościowe kazanie wygłosił ks. kmdr por. Zbigniew Rećko kapelan Garnizonu Białystok. Przypomniał w nim i wyjaśnił  znaczenie oraz  wagę słów "niepodległość" i "patriotyzm". Podkreślił, iż każdy z Polaków jest "winien swoim przodkom nie tylko pamięć, ale także powinność przekazywania całej prawdy historycznej o polskiej drodze do niepodległości. Nie ograniczajmy naszej pięknej historii do mitów. Ukazujmy prawdziwe losy Polaków i poniesione na ołtarzu ojczyzny ofiary." Następnie przypomniał drogę do odzyskania niepodległości i wielkie postacie Polaków, którzy wysiłkiem zbrojnym, cywilizacyjnym, politycznym, duchowym i religijnym wygrali "najdłuższą wojna nowoczesnej Europy", wojnę o wolność i niepodległość. "Kolejna rocznica odzyskania niepodległości staje się wyzwaniem do kontynuacji tego dzieła" - mówił Ksiądz Kapelan. Ocenił też współczesną sytuacje Europy i Polski, gdzie coraz częściej "stajemy bezradni i bezsilni wobec tych, którzy w imię wolności słowa drwią nawet z największych świętości". Jako receptę wskazał "wierność". Ta cnota, połączona z wiara w Jezusa Chrystusa, pozwala człowiekowi odkryć pełnię swojego człowieczeństwa. Otwiera ona również człowieka na prawdę i prawdziwą wolność. "Buduj cywilizację wiary, nadziei i miłości. Buduj cywilizację wolności uzyskanej przez Prawdę" - zachęcał kaznodzieja - wzywając do "aktywności" społecznej, obywatelskiej i rodzinnej. "Aktywność ta musi dotyczyć najpierw wartości moralnych i religijnych: muszę umieć stanąć w obronie prawdy. Muszę umieć odpowiedzieć oszczercom, prześmiewcom i plotkarzom uprawiającym szeptaną propagandę. Muszę umieć rozmawiać o swej wierze i przekonaniach, o Bogu i o sumieniu." W czasach wolności, praw obywatelskich, swobód działania, i braku barier komunikacyjnych "wystarczy tylko chcieć się zorganizować, by stać się skutecznym. A tego, jako Polacy, wciąż nie potrafimy lub nie chcemy. Zamiast łączyć się, oddajemy pole innym, którzy za nas urządzają nam nasze życie. W imię świętego spokoju nie uczestniczymy w wyborach, "bo i tak nic się nie zmieni. Mając w ręku róg, jako społeczeństwo, wciąż wybieramy sznur..." Na zakończenie ks. Rećko przywołał i zaapelował wciąż aktualnymi słowami poety Adama Asnyka z wiersza "Miejcie nadzieję" - Lecz nie przestańmy czcić świętości swoje, I przechowywać ideałów czystość; Do nas należy dać im moc i zbroję, By z kraju marzeń przeszły w rzeczywistość.

     Na zakończenie uroczystej Mszy św. swoje słowo skierował do zabranych Metropolita Białostocki. Powiedział: "Nie można zapomnieć o tym, co pisał Henryk Sienkiewicz. O tym, co składa się na działanie ku pokrzepieniu ducha, ku pokrzepieniu serc. Potrzebne nam są czyny bohaterskie okazywane publicznie, potrzebni mam są bohaterowie, którzy będą opowiadali się za dobrem i ukazywali jak je czynić. Potrzeba nam tego wszystkiego, co podtrzymuje słabnące siły człowieka. Jest to zadanie, które stoi przed wszystkimi Polakami (...). Potrzebna mam jest owa mądrość, której uczyliśmy się od naszych ojców i od naszych matek, potrzeba mam myślenia perspektywicznego, abyśmy nie zamknęli się tylko w dniu dzisiejszym, lecz ciągle patrząc na to co piękne w przeszłości jednocześnie z nadzieją i ufnością patrzyli i budowali nasza przyszłość. Oby Bóg nam błogosławi, oby wspierał wysiłki wszystkich ludzi, którzy taką Polskę mają na względzie" - zakończył Pasterz Kościoła Białostockiego.

     Po Mszy św. w katedrze, uroczystości patriotyczne odbyły się przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Po wprowadzeniu pododdziałów reprezentacyjnych podniesiono na maszcie Flagą Państwową i odśpiewano i o Hymn Państwowy. Po wystąpieniach okolicznościowych przedstawicieli władz odbył się Apel Pamięci i złożenie wieńców pod pomnikiem Marszałka Piłsudskiego. Uroczystość zakończyła  defilada pododdziałów i występ orkiestry wojskowej.

     W przededniu Święta Niepodległości, na Cmentarzu Wojskowym przy ul. 11 Listopada, odbył się uroczysty Capstrzyk Niepodległościowy, podczas którego kapelani trzech wyznań odmówili modlitwę za poległych obrońców Ojczyzny i w sposób szczególny za ofiary funkcjonariuszy Straży Granicznej, którzy zginęli w katastrofie śmigłowca na początku miesiąca.

17 XII 2009 - czwartek

     17 grudnia 2009 roku odbyło się coroczne, tradycyjne już spotkanie opłatkowe żołnierzy i służb mundurowych Województwa Podlaskiego, zorganizowane w tym roku przez żołnierzy Garnizonu Białystok.

     Gospodarzem i organizatorem tegorocznej uroczystości był Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego płk Roman Alijewicz, który rozpoczął je słowem powitania przybyłych gości. Następnie fragment Ewangelii wg. św. Jana odczytał kapelan garnizonu, ks. kmdr por. Zbigniew Rećko. Szczególnymi gośćmi opłatkowego spotkania byli: Ks. Arcybiskup Edward Ozorowski - Metropolita Białostocki oraz Ks. Arcybiskup Jakub - Ordynariusz Prawosławnej Diecezji Białostocko-Gdańskiej, którzy jako pierwsi skierowali do zgromadzonych swe bożonarodzeniowe życzenia. Bezpośrednio po nich przemówił pastor por. Tomasz Wigłasz, kapelan Kościoła Ewangelickiego-Augsburskiego. Uczestniczyli w nim także Wojewoda Podlaski Maciej Żywno i Prezydent Miasta Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Marszałka Województwa Podlaskiego Jarosława Dworzańskiego reprezentował Dyrektor Departamentu Anatol Wap.

     W sali widowiskowej Klubu Garnizonowego stanęłi wspólnie wraz ze swymi kapelanami funkcjonariusze Policji, Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Straży Miejskiej, Izby Celnej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Więziennej oraz żołnierze 18 Pułku Rozpoznawczego, Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, Wojskowej Komendy Uzupełnień i innych instytucji wojskowych. Wśród uczestników spotkania nie zabrakło też kombatantów oraz żołnierzy i funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy przeszli w stan spoczynku.

     To spotkanie było inspiracją do corocznego pochylenia się nad tajemnicą Narodzenia Chrystusa Pana w Betlejem oraz okazją do podzielenia się opłatkiem i złożenia sobie życzeń bożonarodzeniowych i noworocznych. Uroczystościom towarzyszyło wspólne śpiewanie kolęd i smakowanie wigilijnych potraw.

Zegar

Święta

Czwartek, III Tydzień Wielkanocny
Rok B, II
Dzień Powszedni

Licznik

Liczba wyświetleń strony:
16962